Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik ile karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur. Semptomlar genellikle çocukluk çağında başlar ve yetişkinliğe kadar devam edebilir.
DEHB’nin üç ana belirtisi vardır:
- Dikkat eksikliği: DEHB’li çocuklar dikkatlerini bir göreve veya aktiviteye odaklamakta zorlanabilirler, dikkatleri dış uyaranlarla kolay çelinir. Okuma yazma gibi dikkat gerektiren işleri sevmezler ve dersin başına oturmakta zorlanırlar. Erteleme davranışını sık yaparlar. Günlük hayatta da dikkatsiz olabilirler, ayrıntıları kaçırabilirler, eşya kaybedebilirler ve talimatları takip etmekte zorlanırlar. Sorumluluk alma konusunda yaşıtlarından genelde geridirler.
- Hiperaktivite: DEHB’li çocuklar sakince oturmakta zorlanabilirler. Sürekli hareketli ve motor takılmış gibi olabilirler, yerinde duramayabilirler. Yaşıtlarına göre daha çocuksu davranabilirler.
- Dürtüsellik: DEHB’li çocuklar düşünmeden harekete geçme ve düşünmeden konuşma eğilimindedir. Kendilerini tehlikeye atabilirler, sabırsız, aceleci ve konuşkan olabilirler. Yaşıtlarına göre daha fevridirler, ani sinirlenmeler görülebilir.
Bazı çocuklarda dikkat eksikliği baskınken bazı çocuklarda hiperaktivite/dürtüsellik belirtileri daha baskındır. Yani tüm belirtiler her çocukta olmayabilir, bu DEHB olmadıkları anlamına gelmez.
DEHB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir. DEHB, erkeklerde kızlardan daha yaygındır ve aile öyküsü olan kişilerde daha sık görülür.
Tanı çocuk psikiyatristleri tarafından psikiyatrik muayene ile konur ve aile ve öğretmenlerden de bilgi alınır. Test şart olmamakla birlikte uygulanabilir.
DEHB’nin tedavisi, semptomların şiddetine ve çocuğun işlevselliğine bağlı olarak değişir. Belirtilerin hafif olduğu olgularda yaşamı düzenleyici önerilerle takip edilebilirken, orta ve ağır olgularda ilaç tedavisi ve davranış terapisi veya her ikisinin kombinasyonu önerilir.
Çocukluk çağında iyi tedavi edilmeyen olgularda, ergenlik ve erişkinlik döneminde okulu bırakma veya potansiyeline ulaşamama, suça karışma, riskli cinsel davranışlar, alkol-madde bağımlılığı, kumar-internet bağımlılığı, sık iş değiştirme gibi birçok konuda risk artışı saptanmıştır. Bu yüzden çocuğunuzda DEHB belirtileri gözlemliyorsanız lütfen bir çocuk psikiyatristine başvurun!
Sağlıklı günlerde buluşmak dileğimle… 🙂
Uzm. Dr. Selin Ayşe İPEK BAŞ